Bij waterzijdig inregelen denken veel mensen al snel aan grote installaties in bijvoorbeeld kantoorpanden of andere utiliteitsgebouwen. In de woningbouw wordt het vaak overgeslagen, simpelweg omdat de kamers meestal wel warm genoeg worden. Maar daardoor valt het niet op dat er eigenlijk veel te winnen valt.
Toch is goed inregelen juist bij kleinere installaties superbelangrijk – vooral als je kijkt naar comfort en energieverbruik. Er zijn projecten waarbij simpele maatregelen wel tot 40% energiebesparing opleverden. Maar… dat werkt alleen als de installatie goed waterzijdig is ingeregeld.
En met de opkomst van duurzame warmtebronnen en lage temperatuurverwarming (LTV) in nieuwbouwwoningen, wordt dit nóg belangrijker. Bij LTV is de aanvoertemperatuur maximaal 55°C en de retourtemperatuur maximaal 45°C. Dan moet alles gewoon goed afgesteld zijn, anders wordt het simpelweg niet warm genoeg in huis.
Wat is waterzijdig inregelen eigenlijk?
Het komt erop neer dat je de juiste hoeveelheid water door een verwarmingssysteem verdeelt. Die hoeveelheid water wordt ook wel volumestroom of debiet genoemd. Hoeveel water er nodig is, hangt af van het vermogen van de radiatoren en het temperatuurverschil tussen de aanvoer en retour van het verwarmingssysteem.
Dat temperatuurverschil is in de meeste systemen standaard. Bij hoge temperatuur systemen (HTV) is dat meestal zo’n 20°C. Bij lage temperatuur systemen (LTV) ligt dat verschil rond de 10°C. Je spreekt van een LTV-systeem als de aanvoertemperatuur maximaal 55°C is en de retourtemperatuur niet hoger dan 45°C.
Het vermogen van de radiatoren wordt bepaald aan de hand van een transmissieberekening – dat is een berekening die laat zien hoeveel warmte er nodig is om een ruimte op temperatuur te houden.
Wat gebeurt er als je systeem niet goed is ingeregeld?
Een slecht ingeregeld systeem zorgt voor onbalans, en dat merk je aan comfort én energieverbruik.
Langer wachten tot het warm is
De thermostaat hangt meestal in de woonkamer en stuurt het hele verwarmingssysteem aan. Krijgt de radiator in de woonkamer te weinig warm water? Dan duurt het langer voordat die ruimte op temperatuur is, en blijft de verwarming dus langer aan.
Radiatoren in andere kamers die juist te veel water krijgen, maken dat niet goed. Dat komt omdat een grotere waterstroom niet automatisch betekent dat er ook meer warmte wordt afgegeven. Dus: langer stoken voor hetzelfde comfort – en dat kost energie.
Te hoge retourtemperatuur: wat gaat er mis?
In veel gevallen draait de pomp van de cv-ketel op de hoogste stand. Daardoor stroomt er veel meer water door het systeem dan eigenlijk nodig is.
Neem bijvoorbeeld een radiator die precies goed is afgesteld: daar gaat 100% van de benodigde waterstroom doorheen. Maar als de andere radiatoren te veel water krijgen, loopt de totale stroom op tot wel 170%. Het gevolg? Het water komt te warm terug bij de ketel – bijvoorbeeld 47,4°C in plaats van de gewenste 43°C.
En dat wordt nog erger als de pomp op stand 3 staat. Dan kan de totale waterstroom zelfs oplopen tot 250%! Het verschil tussen aanvoer en retour is dan nog maar 5,5°C, terwijl dat eigenlijk 12°C zou moeten zijn.
Wat betekent dat voor je energieverbruik?
Een te hoge retourtemperatuur zorgt ervoor dat je warmtepomp of ketel veel minder efficiënt werkt. En dat merk je direct aan je energierekening – die wordt onnodig hoog.
Koude kamers door verkeerde afstelling
Als er te weinig warm water door een radiator stroomt, kan die minder goed verwarmen. In het eerdere voorbeeld kregen álle radiatoren juist te veel water. Maar in de praktijk wordt soms alleen de pomp of een hoofdinregelafsluiter bij de pomp afgesteld, en niet de radiatoren zelf.
Op papier lijkt dat logisch: je zet de totale waterstroom terug naar 100% met de hoofdkraan. Maar wat er dan gebeurt, is dat sommige radiatoren te weinig water krijgen. In ons voorbeeld krijgen er drie te weinig – en één daarvan zelfs maar 59% van wat nodig is.
Sommigen zeggen: “Geen probleem, want een radiator blijft best wat warmte afgeven, zelfs met minder water.” Klopt deels – die radiator levert in dit geval nog zo’n 85% van het ontwerpvermogen. Maar dat is niet genoeg.
Gevolg: het wordt niet warm genoeg in huis.
Als het buiten -10°C is en je hebt een kamer die eigenlijk 20°C moet zijn, wordt het daar dan maar zo’n 15,5°C. En dat voelt gewoon koud. Geen wonder dat bewoners klagen.
Vloerverwarming die niet doet wat je verwacht
Bij vloerverwarming in een systeem met hoge temperatuur (HTV) wordt het water gemengd, omdat de vloer maar een aanvoertemperatuur van max. 50°C aankan.
Als de pomp van het vloerverwarmingssysteem te hard draait, wordt er te veel koud retourwater bijgemengd. De temperatuur van het water dat de vloer in gaat, wordt dan te laag.
Het gevolg? De vloer straalt nauwelijks warmte uit. Het lijkt dan alsof de vloerverwarming het gewoon niet doet – terwijl het probleem eigenlijk in de afstelling zit.
Hoe regelen we in?
Dat gaan we uitleggen in de de cursus deze is bedoeld om te leren hoe het inregelen van installaties in woningen. Uiteraard wordt ook verder ingegaan op de vraag waarom er waterzijdig ingeregeld moet worden.